15 listopada 2021

Minimalny CIT jako nowe zobowiązanie podatkowe (Polski Ład)

Po trwających kilka miesięcy pracach w Sejmie i Komisji Senackiej, przepisy zawarte w ustawie Polski Ład (czyli m.in. minimalny CIT) ostatecznie wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2022 roku.

Podczas prac w Senacie zgłoszono co prawda kilkadziesiąt poprawek, a nawet przegłosowano vacatio legis, czyli poprawkę, która odsuwa wejście w życie przepisów do początku 2023 roku. Ostatecznie jednak Sejm opowiedział się za utrzymaniem pierwotnego terminu publikacji ustawy oraz skierował ją do podpisu Prezydenta.

Wśród przepisów regulujących szereg różnych sfer finansów państwa i systemu podatkowego, znalazł się również projekt tzw. minimalnego CIT dla przedsiębiorców, zależnego od przychodów oraz strat uzyskanych w danym roku podatkowym.

Minimalny podatek dochodowy dla firm (CIT)

Minimalny CIT to 10% podstawy opodatkowania, którą wylicza się na podstawie przychodów podatnika oraz od poniesionych kosztów. Minimalnym CIT objęte zostaną firmy, które osiągnęły stratę lub udział dochodów w przychodach nieprzekraczające 1% (w danym roku podatkowym).

Aby wskazać faktyczną wysokość podatku przy stawce 10%, który dana firma będzie zobowiązana zapłacić (czyli aby obliczyć podstawę opodatkowania), należy przyjrzeć się określonym w przepisach składnikom, które należy brać pod uwagę w zależności od kontekstu, w jakim znajduje się dana spółka. Na podstawę opodatkowania mogą składać się:

• 4% wartości przychodów (total) ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych;
• poniesione na rzecz podmiotów powiązanych koszty finansowania dłużnego, przekraczających 30% tzw. podatkowej EBITDA (zbliżony do art. 15 c ale bez kwoty wolnej 3 mln złotych) – NKUP od którego płacimy podatek minimalny;
• Kosztów nabycia od podmiotów powiązanych lub z rajów podatkowych, określonych usług lub praw niematerialnych (dotychczasowy art. 15) w części przewyższającej 3 mln zł + 5% tzw. podatkowej EBITDA;
• odroczony podatek dochodowy skutkujący zwiększeniem zysku brutto/zmniejszeniem straty netto (ujawnienie WNiP).

Zgodnie z pierwotną intencją ustawodawcy, regulacje wprowadzające minimalny CIT dla firm mają na celu skuteczniejszą walkę z firmami unikającymi opodatkowania w kraju i wyprowadzające podatek dochodowy za granicę. Ustawodawcy nie uwzględnili jednak wyraźnego legislacyjnego rozgraniczenia między firmami stosującymi tego typu praktyki a pozostałymi podmiotami, które mogły zanotować gorszy wynik finansowy w wyniku okoliczności innych, niż praktyki wyprowadzania zysków zagranicę.

Mimo że w komunikatach Ministerstwa Finansów nowe przepisy miały być odpowiedzią na praktyki unikania opodatkowania przez międzynarodowe korporacje – nowym obowiązkiem finansowym objęte zostaną w praktyce wszystkie firmy spełniające ustawowe wymagania, nawet te najmniejsze, które nie miały praktycznej możliwości korzystania z metod unikania opodatkowania, takich jak manipulacje wysokością marż czy przenoszenie znaków handlowych.

Minimalny CIT – ustawowe warunki kwalifikacji

Z nowego obowiązku podatkowego wyłączone zostaną jedynie firmy, które:

• osiągnęły w roku podatkowym przychody o 30% niższe niż w poprzednim roku;
• firmy z sektora usług finansowych, wydobywczych, energetycznych, transportu morskiego i lotniczego;
• nowe przedsiębiorstwa.

Polski ustawodawca nie zdecydował się na zawarcie w treści ustawy warunków, które będą w stanie wykluczyć np. podmioty o niskich (patrząc na liczby bezwzględne) obrotach w skali roku. W efekcie Polski Ład wprowadzi nową formę podatku liniowego, który obejmie polskie przedsiębiorstwa w sposób bardzo restrykcyjny.

Minimalny CIT a usługi niematerialne

Dodatkowym aspektem, o którym warto wspomnieć w kontekście Polskiego Ładu i minimalnej kwoty podatku dochodowego jest uchylenie art. 15e z ustawy o CIT.

Usunięty artykuł dotyczył limitowania kosztów uzyskania przychodów ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych lub podmiotów z siedzibą w rajach podatkowych oraz do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów usług niematerialnych, tj.:

• usług doradczych,
• badania rynku,
• usług reklamowych,
• zarządzania i kontroli,
• przetwarzania danych,
• ubezpieczeń,
• gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze.

Co istotne, wzór matematyczny zawarty w nowelizacji ustawy o CIT, a służący do obliczania podstawy opodatkowania minimalnym CIT-em, zawierał w swojej formule odniesienie do kosztów poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych kosztów nabycia określonych usług lub praw niematerialnych, przekraczających wartość 5% tzw. podatkowej EBITDA plus 3 mln PLN.

Innymi słowy, podmioty, które przed nowelizacją mogły wyłączyć koszty poniesione na usługi niematerialne, w przyszłości będą musiały ująć w podstawie opodatkowania nadwyżkę wydatków na te usługi uzyskiwane od podmiotów powiązanych.

Zmiany w Estońskim CIT

Wraz z początkiem 2022 roku nie tylko wejdą w życie przepisy Polskiego Ładu oraz regulacje dotyczące minimalnego CIT, ale również zniesione zostaną niektóre warunki ograniczające możliwość stosowania ryczałtowej formy podatku (Estoński CIT). Szczegółowe informacje dotyczące tej formy opisywaliśmy tutaj.

Po pierwsze, z Estońskiego CIT będą mogły skorzystać również spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne, a nie tak jak dotychczas, wyłącznie spółki kapitałowe.

Po drugie, uchylony zostanie przepis wyznaczający limit przychodów (100 mln zł rocznie). Zniknie również wymóg ponoszenia wydatków lub nakładów inwestycyjnych bezpośrednio na wynagrodzenia pracownicze.

W świetle przepisów Polskiego Ładu, przejście na tę formę podatku CIT wydaje się atrakcyjną opcją dla przedsiębiorców. Ministerstwo Finansów zapowiedziało na grudzień publikację objaśnień podatkowych dotyczących Estońskiego CIT, które mają przybliżyć zagadnienie oraz rozwiać szereg wątpliwości, które zdążyły się pojawić od czasu wejścia w życie przepisów 1 stycznia 2021 roku.