Fundacja rodzinna – opodatkowanie i zalety dla beneficjentów

Fundacja rodzinna pozwala założycielom, w szczególności właścicielom średnich i dużych przedsiębiorstw rodzinnych, skoncentrować się na planowaniu długoterminowym i ochronie ich majątku. Służy jako mechanizm chroniący aktywa rodzinne przed potencjalną niepewnością biznesową, prawną i podatkową, wszystko to z pomocą mechanizmu sukcesji międzypokoleniowej.

Fundacja rodzinna jako platforma holdingowa

Istotą fundacji rodzinnej jest mechanizm sukcesji. Zgodnie z definicją prawa cywilnego, sukcesja to wstąpienie przez sukcesora w ogół praw i obowiązków beneficjenta rzeczywistego fundacji. W praktyce chodzi o przekazanie aktywów finansowych w niezmienionej formie spadkobiercom, najczęściej będącym członkami rodziny. Majątek fundacji rodzinnej może przybierać formę udziałów lub akcji spółek, wnoszonych do fundacji przez członków rodziny. Dzięki temu fundacja rodzinna funkcjonuje na zasadzie platformy holdingowej, pozwalającej zebrać kapitał rodzinny w ramach jednej instytucji.

Fundacja rodzinna – jak założyć?

Fundacja rodzinna może zostać założona przez jedną lub kilka osób fizycznych lub prawnych. Często, z uwagi na charakter tej formy prawnej, fundacje rodzinne są tworzone przez członków jednej rodziny. Dzięki temu migracja aktywów w ramach tego typu fundacji staje się podejściem zapewniającym zachowanie integralności majątku rodzinnego.

Przede wszystkim, fundator ma obowiązek wniesienia do fundacji mienia na pokrycie funduszu założycielskiego. Wartość tego mienia musi być zgodna z określonymi w statucie wytycznymi i nie może być niższa niż 100 000 zł. Jest to kluczowy krok w procesie zakładania fundacji rodzinnej, mający na celu zapewnienie odpowiedniego kapitału na rozpoczęcie działań. Za mienie można uznać przede wszystkim:

• nieruchomości, 
• środki pieniężne, 
• papiery wartościowe, 
• udziały, akcje lub prawa wspólnika w spółkach handlowych.

Fundacja rodzinna ma obowiązek przeznaczenia zysku za dany rok obrotowy na pokrycie ewentualnych przyszłych strat, jeżeli wynikające z zatwierdzonego sprawozdania finansowego wartości aktywów są niższe niż zobowiązania.

W przypadku składników majątku innych niż środki pieniężne, wartość ta jest ustalana na dzień wniesienia, zgodnie z zasadami podatkowymi. Jeśli mienie jest w walucie obcej, przelicza się je na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wniesienia. To precyzyjne określenie wartości ma na celu uczciwe i klarowne zarządzanie majątkiem fundacji rodzinnej zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi.

Prawo nie przewiduje restrykcji w domenie wyboru nazwa fundacji rodzinnej. Może być dowolna, z dodatkowym oznaczeniem „Fundacja Rodzinna”.

Do powstania fundacji rodzinnej jest wymagane:

• złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie (w formie aktu notarialnego);
• ustalenie statutu;
• sporządzenie spisu mienia;
• ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut;
• wniesienie funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie;
• wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.

Opodatkowanie

Co do zasady, wypłata środków na rzecz beneficjenta opodatkowana jest w wymiarze 15% CIT od kwoty wypłacanych środków. Fundacja jako osoba prawna zwolniona jest z podatku CIT. Jeśli chodzi o podatek PIT, objęte są nim świadczenia dla beneficjentów, w wymiarze 15% PIT.

Warto zaznaczyć, że podatek ten jest płatny w chwili wypłaty środków na rzecz beneficjenta. Wyjątkiem od reguły jest zwolnienie od podatku PIT, gdy beneficjentami są bliscy rodziny fundatora. Beneficjenci fundacji rodzinnej zwolnieni są również od podatku od spadków i darowizn.

Fundacja rodzinna – zalety

Fundacja rodzinna to aktualnie najefektywniejsza w Polsce forma prawna pozwalająca na zapobieganie rozproszenia majątku rodziny. Dodatkowo pozwala wspierać realizację celów charytatywnych, edukacyjnych, naukowych czy kulturalnych, stanowiąc istotny filar dla społecznych inicjatyw.

Jest także efektywnym narzędziem umożliwiającym beneficjentom fundacji skuteczne zarządzanie operacjami spółek rodzinnych, które zostały zgromadzone pod skrzydłami fundacji rodzinnej, przyjmując model zarządzania w stylu holdingu. To z kolei ułatwia skoordynowane podejście do zarządzania kapitałem rodzinnym i sprzyja harmonijnemu rozwojowi związanym z działalnością biznesową.

Wreszcie, fundacja rodzinna stanowi najprostszy sposób na przeprowadzenie sukcesji międzypokoleniowej, oferując stabilny i zorganizowany sposób przeniesienia majątku oraz wartości rodzinnych na kolejne pokolenia.

Źródło:
Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej