Zasady opodatkowania i wielkość stawek określa ustawa o VAT, w szczególności dział VIII oraz załączniki tej ustawy. Podstawową stawka podatku VAT w Polsce jest 23% jednak przepisy dopuszczają również obniżone stawki VAT.
Stawka podstawowa, stosowana do większości towarów i usług, w 2024 roku wynosi nadal 23%. Jest to stawka najwyższa i obejmuje szeroki zakres produktów, począwszy od artykułów spożywczych, przez ubrania, aż po elektronikę i usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw i osób prywatnych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, stawka VAT wynosząca 0% stosowana jest dla dwóch głównych kategorii: od Wewnątrzwspólnotowej Działalności Transakcyjnej (WDT) oraz eksportu towarów. Oznacza to, że transakcje związane z handlem międzynarodowym są objęte zerową stawką VAT, co ma na celu wspieranie rozwoju eksportu i handlu zagranicznego.
Warto pamiętać, że do 31 marca 2024 roku obowiązują obniżone stawki VAT na towary spożywcze wymienione w poz. 1-18 załącznika 10 ustawy o VAT. Obniżenie stawki z 5% na 0% obowiązuje dla szerokiego wyboru produktów, m.in. na mięso i podroby jadalne, zboże, owoce i orzechy, produkty mleczarskie czy tłuszcze.
Stawka obniżona, mająca na celu ułatwienie generowania zysków w wybranych branżach oraz wspieranie określonych w ustawie sektorów gospodarki, wynosi 8%. Dotyczy ona między innymi artykułów spożywczych, usług hotelarskich, wybranych usług związanych z turystyką, a także książek, czasopism oraz niektórych usług związanych z budownictwem.
Stawka VAT wynosząca 5% obowiązuje dla produktów wymienionych w załączniku nr 10, co obejmuje głównie artykuły spożywcze, smoczki dla niemowląt i dzieci, jak również dyski, taśmy oraz urządzenia pamięci trwałej typu półprzewodnikowego.
Począwszy od 31 marca 2024, stawką 8% objęte zostaną również usługi i produkty sytuujące się w tzw. branży beauty. Ustawodawca precyzuje, że obniżona stawka dotyczyć będzie m.in. usługi pielęgnacyjne i upiększające dotyczące urody i twarzy, które nie wymagają specjalistycznej wiedzy lekarskiej, manicure i pedicure oraz stylizacja brwi i rzęs. Z kolei wykluczone z tej grupy zostały zabiegi z kategorii inwazyjnych, np. tatuaż, piercing, solarium, masaże czy zabiegi chirurgii plastycznej. Również wszystkie zabiegi z zakresu opieki zdrowotnej.
Art. 43 ustawy określa zakres czynności, które mogą być objęte zwolnieniem z VAT, dotyczące sprzedaży konkretnych towarów lub wybranych usług. Wśród produktów i usług podlegających zwolnieniu znajdują się:
W sytuacji, gdy przedsiębiorca sprzedaje towary lub świadczy usługi zwolnione z VAT, na fakturze stosuje stawkę zw. W praktyce oznacza to, że nabywca nie ma możliwości odliczenia VAT z tego rodzaju faktury.