SLIM VAT 2 – zmiany od 1 października 2021 r.

SLIM VAT 2 to druga nowelizacja wprowadzająca pakiet zmian poprawiających jakość przepisów dotyczących podatku VAT w Polsce. Nowelizacja powstała m.in. w odpowiedzi na orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (C-335/19 i C-895/19), które wykazały niespójności polskiego prawa z regulacjami unijnymi.

Mimo że oficjalnie opublikowana została w dniu 6 września 2021 roku, terminy obowiązywania nowych regulacji zostały ustalone arbitralnie w zależności od pola tematycznego. Co do zasady, nowela wchodzi w życie z dniem 1 października 2021 roku, wraz z przeważającą częścią regulacji w niej zawartych. Są jednak drobne wyjątki: przepisy datowane na 7 września (o których przeczytasz tutaj) oraz na 1 stycznia 2022 roku.

Warto już na wstępie zaznaczyć, że jedyną zmianą, która zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2022 roku, będzie możliwość płacenia składek na KRUS bezpośrednio z rachunku VAT. Poniżej prezentujemy podsumowanie najważniejszych zmian od 1 października.

Ulga za złe długi

Dnia 15 października 2020 roku opublikowane zostało orzeczenie Trybunały Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie niezgodności z regulacjami unijnymi warunków tzw. ulgi za złe długi (orzeczenie z dnia 15 października 2020 r., w sprawie C-335/19). W konsekwencji SLIM VAT 2 wprowadza zmiany w tej domenie, polegające na:

• umożliwieniu stosowania ulgi w sytuacjach, gdy dłużnik jest osobą fizyczną lub podatnikiem zwolnionym z VAT;
• wydłużeniu terminu na skorzystanie z ulgi do 3 lat – licząc od końca roku podatkowego, w którym faktura została wystawiona (poprzednio obowiązywały 2 lata);
• dodatkowo, podmiot ulgi na złe długi może być w momencie zastosowania przepisu w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego na poziomie krajowym, w trakcie likwidacji lub po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej.

Odliczenie VAT

Począwszy od 1 października, podatnik będzie mógł odliczyć VAT naliczony z pomocą korekty przeszłych rozliczeń. Mechanizm ma polegać na ujęciu wydatku do odliczenia w deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do odliczenia VAT, oraz za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych po okresie rozliczeniowym, w którym powstało to prawo. Uwaga, w przypadku tzw. małego podatnika (art. 99 ust. 2 i 3): za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych, nie później niż w ciągu 5 lat od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Zmiany w obrębie obrotu nieruchomościami

W zakresie zobowiązań związanych z dostawą nieruchomości, dotychczas podatnicy zobowiązani byli składać oświadczenia o wyborze opodatkowania VAT nieruchomości najpóźniej przed dniem dokonania dostawy budynku, budowli lub ich części. Odbiorcą był właściwy dla nabywcy naczelnik US.

Nowelizacja SLIM VAT 2 wprowadza natomiast dodatkową możliwość składania takiego oświadczenia w samym akcie notarialnym. Oświadczenie takie musi być zgodne między dostawcą a nabywcą. Zmiana polega zatem na zniesieniu obowiązku składania dodatkowo dokumentu w postaci oświadczenia  o wyborze opodatkowania VAT. Zapis w akcie notarialnym może być jedyną i zasadną podstawą wyboru.

Transakcje łańcuchowe

Transakcja łańcuchowa to sprzedaż towarów charakteryzująca się:

• udziałem w transakcji więcej niż dwóch podmiotów, najczęściej w układzie 1-2-3,
• formą transportu towarów w kolejności od pierwszego (1) do ostatniego (3), z pominięciem podmiotu pośredniczącego.

Wraz z początkiem tego roku, pierwsza odsłona SLIM VAT wprowadziła przepis regulujący transakcje łańcuchowe. Usunięto art. 7 ust. 8 z ustawy o VAT, który głosił, że w przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach.

Nowelizacja SLIM VAT 2 idzie krok dalej, wprowadzając zasadę polegającą na konieczności jednoznacznego określenia, której dostawie będzie przyporządkowana wysyłka lub transport towarów, gdy w transakcji łańcuchowej to nie nabywca lub podmiot pośredniczący organizują transport. Przepis obowiązywał będzie w przypadku eksportu lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Zgodnie z tym, jeżeli transport organizowany będzie przez pierwszego nabywcę, to wysyłka również przez pierwszego w kolejności łańcucha transakcji. Jeżeli transport towarów będzie organizowany przez ostatniego nabywcę, to wysyłka również przez ostatniego.

SLIM VAT 2 – zmiany w rachunkach VAT

Rachunek VAT również otrzymał szereg nowych przepisów porządkujących możliwości działania dostępne dla podatników:

• możliwość przelewu środków między rachunkami VAT prowadzonymi w różnych bankach;
• zmiany w MPP – możliwości uwalniania środków przeksięgowanych z zamykanego rachunku VAT na tzw. rachunek techniczny;
• możliwość płacenia składek na KRUS bezpośrednio z rachunku VAT (od 1 stycznia 2022 roku).
• uwolnienie środków z rachunku VAT nawet w sytuacji gdy podatnik posiada zaległości podatkowe, pod warunkiem, że są one objęte decyzją o ich odroczeniu lub rozłożeniu na raty (przy zgodzie naczelnika urzędu skarbowego).

Pozostałe istotne zmiany

• VAT-26 – wydłużony zostanie termin na złożenie do organu podatkowego informacji dotyczącej pojazdów samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Nowy termin: do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został poniesiony pierwszy wydatek związany z takim samochodem. Dotychczas obowiązywał termin 7 dni od dnia pierwszego wydatku poniesionego w związku z pojazdem.
• Zmiany w definicjach „państwa członkowskiego” oraz „terytorium Unii Europejskiej” wynikająca z Brexitu. Nowe definicje wykreślają Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii oraz określają Irlandię Północną jako terytorium UE już tylko w ramach okresu przejściowego.

SLIM VAT 2 – podstawa prawna

Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe (Dz.U. z 2021 r., poz. 1626), opublikowana w Dzienniku Ustaw 6 września 2021 r.